Cele krótkiej kampanii: zdobyć 20 regionów, pokonać następujące frakcje – Mediolan, Dania
Cele pełnej kampanii: zdobyć 45 regionów, w tym: Rzym
Początkowa liczba generałów: 6
Początkowa liczba regionów: 6 (M – 4, Z – 2)
Rys historyczny
Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego (Holy Roman Empire) powstało w 962 roku z inicjatywy Ottona I. Było złożone z wielu odrębnych księstw, zjednoczonych jednak pod egidą jednego państwa. Po wygaśnięciu dynastii Karolingów (911) Niemcy stały się feudalną monarchią elekcyjną. Za panowania Henryka I Ptasznika (919-936), pierwszego króla z dynastii saskiej, Niemcy umocniły się wewnętrznie, a w wyniku wojen rozbudowały terytorialnie. Granice państwa przesunęły się znacznie na zachód, obejmując Lotaryngię, i na wschód, gdzie do Niemiec włączono ziemie Słowian połabskich. Kontynuatorem polityki Henryka I był jego syn Otton I Wielki, który tłumiąc powstania Słowian połabskich i zakładając na ich ziemiach marchie (tereny przygraniczne, organizowane na zasadach struktury feudalno-wojskowej) trwale uzależnił nowe terytoria od państwa niemieckiego.
Interwencje w sprawy włoskie i papieskie zapoczątkowały nowy kierunek ekspansji niemieckiej. Znaczenie Niemiec wzrosło w 962 roku, po koronacji Ottona I na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Zainteresowanie następców Ottona sprawami włoskimi umożliwiło uniezależnienie się Słowian. Skutkiem osłabienia niemieckiej polityki wschodniej było m.in. umocnienie się państwa polskiego za Bolesława I Chrobrego. Średniowieczne Cesarstwo Niemieckie przeżywało okres szczytowego rozwoju w I połowie XI wieku, za panowania Konrada II i Henryka III z dynastii salickiej. Okres ich panowania przyniósł m.in. przyłączenie królestwa Burgundii, uzależnienie Polski (1033) i Węgier (1044-1045) oraz lenno z Czech (1041). Ponadto umocniły się wpływy cesarzy we Włoszech, gdzie uzyskali oni decydujący wpływ w kwestii wyboru papieża. W sprawach wewnętrznych na krótko nastąpiło pełne podporządkowanie Kościoła władzy świeckiej.
Od połowy XI wieku zaznaczyło się osłabienie monarchii niemieckiej wskutek umacniania się tendencji odśrodkowych oraz utraty wpływów na Papiestwo i miasta włoskie. W XII wieku wzrosło znaczenie książą terytorialnych. Umocniły się księstwa arcybiskupie nad Renem, księstwo magdeburskie, Bawaria, Brandenburgia, Miśnia, Austria ze Styrią i Karyntia z Tyrolem.
Dlugotrwałe i nieustanne spory Cesarstwa ze Stolicą Apostolską, rozumiane dziś jako rywalizacja dwóch wielkich średniowiecznych uniwersalizmów (więcej w tym miejscu) zakończyły się triumfem Papiestwa w okresie tzw. wielkiego bezkrólewia (1250-73). W tym także okresie nastapił wzrost znaczenia dwóch wielkich książęcych rodów Rzeszy: Luksemburgów, od 1247 roku panujących w hrabstwie Luksemburga, oraz Habsburgów, których przedstawiciel, Rudolf von Habsburg, w 1273 roku jako Rudolf I koronował się na cesarza niemieckiego. Formalne zakończenie „wielkiego bezkrólewia” nie oznaczalo jednak restytucji dawnej potęgi Cesarstwa. Postępujące rozdrobnienie państwa podkreśliła Złota Bulla cesarza Karola IV wydana w 1356. Bulla ustalała sposób wyboru panującego w Niemczech oraz wyznaczała skład kolegium elektorskiego. W praktyce legalizowała istnienie siedmiu niezależnych państw Rzeszy, lużno związanych niemiecką koroną królewską bądż cesarską. W drugiej połowie XV wieku wzrosło znaczenie wschodnioniemieckich elektoratów: Brandenburgii i Saksonii.
Rezydujący w Wiedmiu Habsburgowie, których najwybitniejszy przedstawiciel, Maksymilian I, dzięki udanym mariażom zdołał włączyć do tworzonego imperium Niderlandy i Hiszpanię, uzuskali w toku XV wieku możliwość prowadzenia zakrojonej na szeroką skalę polityki dynastycznej. Sam Maksymilian miał powiedzieć: Niech inni prowadzą wojny, ty, szczęśliwa Austrio, zawieraj związki małżeńskie!.
Porady taktyczne
Wyjściowa pozycja Cesarstwa należy do najtrudniejszych w grze. Mimo iż otaczają nas prowincje zajmowane głównie przez rebelię, podjęcie jakiejkolwiek ekspansji, w którym bądź kierunku, wiązać się będzie z wejściem w konflikt z którymś z państw, czających się za tym swoistym buforem.
Jako pierwszy proponujemy zająć Magdeburg i rozbudować w nim zaplecze militarne. Mimo iż podjęcie walki z chrześcijańskim państwem na wczesnym etapie rozgrywki, w sytuacji, kiedy nasz kraj otaczają rebelianci, których można zabijać bez ryzyka swady z papieżem, może się wydać irracjonalne, działaniem wartym rozważenia jest skomasowana akcja przeciwko Danii, zajmującej tylko jedną prowincję. W przyszłości może nam wyrosnąć w tych stronach groźny rywal, roszczący sobie prawo do tych samych, co Cesarstwo, prowincji. Zaatakowanie Danii dwiema silnymi armiami, ściągniętymi z wszystkich garnizonów w państwie i wcześniejszym zdobyciu z ich pomocą Hamburga, nie pozwoli głowie Kościoła nawet zareagować. Przy umiejętnym rozplanowaniu ruchów jednostek na mapie strategicznej, w ciągu dwóch tur powinno być po wszystkim.
Należy teraz zwrócić uwagę na pozostałe prowincje rebelii, z jakimi graniczy Cesarstwo. Zagrzeb, Pragę, Wrocław i Szczecin atakujemy dopiero wtedy, gdy będziemy pewni naszych planów wojennych odpowiednio z Wenecją (napięte stosunki od samego początku), Węgrami oraz Polską. Nie wspomniano dotychczas o Bolonii, mieście pozbawionym lądowego połączenia z resztą państwa, a otoczonym przez wspomnianą Wenecję, Mediolan oraz tradycyjnie nieprzychylne nam Papiestwo. Na terenie Półwyspu Apenińskiego należy, przynajmniej we wczesnym okresie gry, ograniczyć się do działań o charakterze defensywnym, wysyłając tylko armię, o ile uda nam się takową zbudować, w celu zajęcia Florencji. Sprawując kontrolę nad dwoma potężnymi w ekonomicznym aspekcie miastami, prowadzimy śródziemnomorski handel, przynoszący nam co turę krociowe zyski.
Osiągnąwszy wstępną stabilizację, gracz stanie przed wyborem kierunku dalszej ekspansji. Możliwe są trzy zasadnicze warianty działań: wojna z Francją (osobiście raczej odradzamy), zmagania ze wschodnimi sąsiadami, Węgrami i Polską, co będzie się wiązało z rozszerzeniem horyzontów ekspansji na rozległe obszary Bałkanów i Europy Wschodniej; wreszcie – podbój całej historycznej Italii, łącznie z pozbawieniem niezależności Stolicy Apostolskiej. Najtrudniejsze wydaje się to ostatnie wyjście, polecamy je zatem graczom posiadającym spore doświadczenie. Dokonując wyboru, należy natychmiast zadbać o formalne przynajmniej zabezpieczenie pozostałych granic, np. poprzez sojusze i dynastyczne mariaże.
Należy trzymać się ogólnych zasad prowadzenia wojen. Zamki, stanowiące bazy wypadowe i jednocześnie punkty łatwe do obrony, stawiamy w prowincjach granicznych. Wewnątrz kraju oraz na wybrzeżach (zwłaszcza Morza Śródziemnego) rozwijamy w miastach rolnictwo i handel, dające nam przychód potrzebny do utrzymania silnych armii.
W późniejszym okresie gry (o ile nie zdecydowaliśmy się uprzednio na „wariant włoski”) wyższą koniecznością może okazać się wyeliminowanie stale utrudniającego nam interesy papieża. Można w tym celu albo starać się o zdobycie politycznej przewagi w kolegium kardynalskim, albo, po prostu, wyprawić się na Rzym i osadzić na Piotrowym Tronie figuranta. Jeżeli chcemy za jednym zamachem rozprawić się z Mediolanem, Wenecją oraz Sycylią (o ile jeszcze tego nie zrobiliśmy), zacząć należy właśnie od uregulowania kwestii Państwa Kościelnego. Ekskomunika ma dla rozległego państwa skutki nierzadko bardziej jeszcze opłakane niż wojna domowa.
Jeżeli mimo wszystko zdecydujemy się na pozostawienie w spokoju Ojca Świętego, musimy trwać w tej polityce konsekwentnie, co będzie się wiązać z koniecznością udziału w wyprawach krzyżowych (bywa, iż święty papa życzy sobie, by w odległych kampaniach wojennych osobiście brał udział cesarz). Ostatecznie, zdobycie Rzymu wlicza się w poczet celów kampanii, dlatego od rozprawy ze Stolicą Apostolską nie uciekniemy.
Po uporaniu się z gospodarczymi problemami i wyeleminowaniu najgroźniejszych rywali, można przystąpić do podboju rozległych obszarów Bałkanów i/lub Europy Zachodniej.
