Cele krótkiej kampanii: zdobyć 15 regionów, pokonać następujące frakcje – Hiszpania, Maurowie
Cele pełnej kampanii: zdobyć 45 regionów, w tym: Jerozolima
Początkowa liczba generałów: 3
Początkowa liczba regionów: 2 (M – 1, Z – 1)
Rys historyczny
Portugalia była historyczną krainą w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego, wchodzącą w skład Imperium Rzymskiego. Po germańskim najeździe na Półwysep (409 rok) większą część jego zachodnich obszarów opanowali początkowo Swewowie, tworząc królestwo ze stolicą w Bradze, następnie Wizygoci zajęli w 469 roku południową część dzisiejszej Portugalii, a w 585 — jej północne obszary. Po rozbiciu (711–718) przez Arabów królestwa Wizygotów ziemie Półwyspu objął kalifat Umajjadów. Prowadzona od VIII wieku chrześcijańska rekonkwista objęła w IX–XI wieku rejon Bragi, Porto i Coimbry, które zostały zdobyte przez królów Leónu i Kastylii. Obszar ten, związany początkowo z prowincją Galicją, w 1097 roku wydzielono w hrabstwo Portucale z ośrodkiem w Porto (staroż. Portus Cale), nadając je w lenno Henrykowi Burgundzkiemu; w 1139 roku jego syn przyjął tytuł króla Portugalii (Alfons I Zdobywca) i uzyskał niezależność swego państwa (ze stolicą w Coimbrze) od Leónu i Kastylii.
Do połowy XIII wieku Portugalia kontynuowała rekonkwistę zachodniego pasa Półwyspu Iberyjskiego; oprócz rodzimego rycerstwa świeckiego w walkach uczestniczyły zakony rycerskie (m.in. Aviz) oraz krzyżowcy zachodnioeuropejscy (zdobycie Lizbony w 147 roku). W 1249 roku osiągnięto wybrzeże Algarve na południu (Portugalia uzyskała obecny kształt terytorialny). Równocześnie monarchia dążyła do ograniczenia rosnącej potęgi możnych, Kościoła i zakonów rycerskich; popierała rozwój handlu i miast. W XIII wieku rada królewska przekształciła się w parlament stanowy, Kortezy, do których w 1254 dopuszczono delegatów miast. Około 1255 roku przeniesiono stolicę do Lizbony, gdzie w latach 1288–1290 powstał pierwszy portugalski uniwersytet.
W toku XIV i XV wieku Portugalia, dzięki uporządkowaniu spraw wewnętrznych i budowie silnej floty, uzyskała możliwość aktywnego udziału w pierwszym etapie tworzenia wielkich imperiów kolonialnych. W 1494 roku papież Aleksander VI, na nieszczęście dla Portugalczyków – z pochodzenia Hiszpan, wyznaczył tzw. południk papieski, oddzielający zamorskie posiadłości Portugalii i Hiszpanii w Ameryce Południowej i Środkowej, zwanej poźniej Łacińską. Na mocy układu, Portugalii przypadł niewielki skrawek wschodniej Ameryki Południowej na obszarze dzisiejszej Brazylii. Dało to impuls do długotrwałej rywalizacji hiszpańsko-portugalskiej na terenie południowej części Nowego Świata.
Porady taktyczne
Rozpoczynamy w sytuacji nietypowej: dwa miasta, jakie posiadamy, rozdzielone są od siebie ziemiami innego państwa. Obydwa regiony od początku rozgrywki znajdują się także w orbicie zainteresowania sąsiadów. Dostęp do morza ułatwia jednak czerpanie korzyści z handlu, co daje nam możliwość powolnego, acz systematycznego rozwoju.
W zamku w Pampelunie rekrutujemy silną armię, za pomocą której zajmujemy Saragossę oraz, jeżeli nie będzie się to wiązało ze zbytnim ubytkiem sił, Walencję. Następnie zawiązujemy strategiczny sojusz z Hiszpanią, wzmocniony mariażem, bądź z Maurami w celu wyeliminowania Hiszpanii (wówczas warto jeszcze wzmocnić swoją pozycję przymierzem z Francją, szachując w ten sposób rywala). Wojna z którymś z ościennych krajów czeka nas zaraz na początku rozgrywki i raczej nie można jej uniknąć.
Jeżeli za swój pierwszy cel obraliśmy Hiszpanię, atakujemy ją z dwóch stron. Armia ze stolicy, najlepiej pod wodzą władcy, atakuje Leon, natomiast siły z zamku w Pampelunie, wspierane posiłkami od podbitych niedawno rebeliantów, ruszają na Toledo. Przy odrobinie szczęścia, w ciągu kilku tur sprawa zostanie rozwiązana, a papież nie zdąży zareagować. Gdyby jednak padła groźba klątwy, wypada odczekać kilka tur i, zebrawszy dodatkowe siły, ostatecznie zgnieść Hiszpanię.
W dalszej kolejności należy zabrać się za niewiernych. Niestety, do tego czasu zdążyli oni zapewne zebrać potężną armię, dlatego rozprawa z nimi będzie długa i krwawa. Należy korzystać zarówno z wojsk lądowych, jak i floty. W miarę możliwości, pomyśleć trzeba o przeniesienie zmagań do prowincji afrykańskich wroga, tak by odciąć go od zasobów bogatych miast handlowych. Warto także udać się do papieża w celu wysondowania możliwości organizacji ogólnoeuropejskiej krucjaty przeciwko Kalifatowi. W końcu Maurowie, atakowani z dwóch stron, ulegną, a gracz stanie przed wyborem kolejnych dwóch, całkowicie ambiwaletnych wariantów ekspansji: na ziemie Francji lub wschodniej Afryki Północnej, w kierunku Egiptu. Zaufanie Stolicy Apostolskiej determinowane jest udziałem w krucjatach, a zdobycie Jerozolimy stanowi warunek konieczny do zwycięstwa, warto zatem zameldować się na terenie Ziemi Świętej przed innymi.
