Cele krótkiej kampanii: zdobyć 15 regionów, pokonać następujące frakcje – Polska, Węgry
Cele pełnej kampanii: zdobyć 45 regionów, w tym: Konstantynopol
Początkowa liczba generałów: 3
Początkowa liczba regionów: 1 (M – 1, Z – 0)
Rys historyczny
Państwo utworzone przez plemiona Słowian wschodnich w połowie IX wieku. Dogodne położenie geograficzne oraz dostęp do Morza Czarnego spowodowały szybki rozwój handlu. Początkowo prym wiedli napływowi Wikingowie (Waregowie), później zasymilowani przez Słowian. Na początku X wieku Ruś pod przywództwem Olega wygrała wojnę z Bizancjum. W 944 roku jego następca podjął skuteczną wyprawę przeciwko Konstantynopolowi. W 957 roku księżna Olga przyjęła chrzest od Bizancjum. Jej syn przeprowadził kilka skutecznych wypraw wojennych, m.in. przeciwko Bułgarom, Awarom i Kazachom. Dalej następuje faza wewnętrzynych konfliktów między rodami arystokratycznymi; w I połowie XI wieku władzę przejmuje Jarosław Mądry, znany ze skutecznego najazdu na Polskę Mieszka II w 1031 roku. Po jego śmierci nastąpił okres podobny do znanego z naszej historii rozbicia dzielnicowego. W toku XII wieku poza Księstwem Kijowskim rozwijały sę organizmy państwowe Rusi Zaleskiej i Księstwa Halickiego.
Względną jednolitość kulturową pogrążonych w politycznym rozbiciu ziem ruskich zapewniała religia i organizacja kościelna, a także wpływ cywilizacji bizantyńskiej, z którą Rusini utrzymywali stałą łączność. Doniosłe znaczenie miał fakt odprawiania liturgii w rodzimym, znanym szerokim masom ludności języku, podczas gdy w Europie Zachodniej i Środkowej nabożeństwa prowadzone były wyłącznie w języku łacińskim. Szybciej i łatwiej rozwijalo się dzięki temu piśmiennictwo oraz czytelnictwo. W latach 1237-1240 cała Ruś jednak, poza Nowogrodem Wielkim, dostała się w wyniku brutalnego najazdu pod panowanie mongolskie. Na zagładę skazana została bogata rodzima kultura, gospodarczy i społeczny rozwój kraju zahamowany został na długie dziesięciolecia.
W tym samym czasie Nowogród Wielki zagrożony był ekspansją ze strony Zakonu Krzyżackiego i Szwecji, która w toku XII wieku podporządkowała sobie Finlandię. W 1240 roku książę Rusi Zaleskiej Aleksander, poproszony o zbrojną pomoc przez elity Nowogrodu, rozbił nad Newą wojska szwedzkie (stąd jego przydomek – Newski); dwa lata później uporał się także z zagrożeniem krzżackim, zapewniając miastu długotrwały okres bezpieczeństwa zewnętrznego, co zaowocowało systematycznym rozwojem gospodarczym i kulturalnym Nowogrodu, który w XV wieku, niezmiennie kultywując formę ustrojową miejskiej republiki arystokratycznej, stanowił jakby oazę kultury i cywilizacji pośród dzikich bezdroży Rusi, pustoszonych czy to przez Mongołów, czy moskiewskich kniaziów, realizujących politykę „zbierania ziem ruskich”.
W drugiej połowie XIII wieku na terenie jednej z dzielnic Rusi Zaleskiej powstało Księstwo Moskiewskie, które w ciągu kilku nastepnych wieków miało narzucić swe zwierzchnictwo większej części Europy Wschodniej. W pierwsej połowie XIV wieku przeniesiono do Moskwy siedzibę metropolity kijowskiego, będącego zwierzchnikiem Kościoła prawosławnego na terenach Rusi. Ukonstytuowaniu się jednolitego państwa ruskiego pod wodzą Moskwy sprzyjało postępujące rozbicie polityczne w łonie Złotej Ordy mongolskiej.
W 1380 roku książę moskiewski Dymitr Doński zadał Tatarom druzgocącą klęskę w bitwie na Kulikowym Polu. Dopiero jednak sto lat później książę Iwan III Groźny zaprzestał płacenia Tatarom daniny. Prowadzona równolegle polityka politycznego ujednolicenia rozległych terytoriów Rusi (Nowogród zdobyto w 1471 roku), określana mianem „zbierania ziem ruskich”, zyskała pod koniec XV wieku potężne uzasadnienie ideologiczne: Moskwa, zdaniem mnicha Filoteusza z Pskowa, stała się „trzecim Rzymem”, po stolicy Imperium Rzymskiego oraz Konstantynopolu – stolicy Cesarstwa Bizantyńskiego, w czasach ekspansji Moskwy chylącego się ku upadkowi pod ciosami agresywnych Turków osmańskich. Po „zdradzie” świata prawosławnego przez Bizancjum, które w 1439 roku zdecydowało się poprosić o pomoc państwa Europy Zachodniej i zawrzeć przymierze z Kościołem rzymskokatolickim, Moskwa stać się miała centrum cywilizacji prawosławnej.
Pod rządami Iwana IV Groźnego, który jako pierwszy ogłosił się „carem Wszechrusi”, państwo moskiewskie podjęło wraz z Polską i Szwecją walkę o dominium Maris Baltici, biorąc udział w dwóch wojnach o Inflanty w latach 1557-70 oraz 1579-82.
Porady taktyczne
Ruś ma bodaj najłatwiejszą początkową pozycję w grze. Otoczona jest pogrążonymi w pogaństwie prowincjami rebelii i nie graniczy z żadnym liczącym się państwem. W przyszłości jej głównym rywalem będzie Królestwo Polskie.
Na razie jednak, przystąpić należy do metodycznego podboju ziem rebelii. Aby przebiegał on możliwie najbardziej sprawnie, przyjąć wypada kilka postawowych zasad. Po pierwsze, nie opłaca się walczyć jednocześnie na więcej niż trzech odrębnych terenach – następuje wtedy dyslokacja naszych skromnych początkowo sił. W okolicy każdego z miast, jakie oblegamy, pojawić się powinni prawosławni misjonarze, którzy w ciągu kilkunastu tur zdołają wyplenić żywioł pogański. W zdobytych miastach zawsze pozostawiamy silne garnizony. Dla bilansu ekonomicznego kluczowe wydaje się zajęcie prowincji nadbrzeżnych – Litwy i Łotwy, a także Finlandii. Ten ostatni nabytek stanowić będzie bazę wypadową do ataku na Szwecję oraz Norwegię. Równolegle prowadzimy ekspansję w kierunku południowym i południowo-wschodnim.
Zdobywszy Wilno i Kijów, automatycznie narażamy się na konflikt z Polską oraz Węgrami. Do tego czasu nacje te, o ile nie przestaną istnieć, pogrążone będą zapewne w bojach z innymi katolickimi mocarstwami, co wydatnie ułatwi nam zadanie. Kiedy już wkroczymy na Bałkany i wyrobimy tam sobie znaczącą pozycję militarno-polityczną, otworem stanie droga do Konstantynopola, którego zdobycie wchodzi w poczet głównych celów kampanii. Można też próbować drugiej drogi – wkraczamy wtedy do Azji Mniejszej przez Kaukaz, realizację tego wariantu pozostawiamy jednak bardziej doświadczonym graczom.
