Cele krótkiej kampanii: zdobyć 15 regionów, pokonać następujące frakcje – Cesarstwo Bizantyńskie, Mediolan
Cele pełnej kampanii: zdobyć 45 regionów, w tym: Konstantynopol
Początkowa liczba generałów: 4
Początkowa liczba regionów: 3 (M – 2, Z – 1)
Rys historyczny
Miasto założone w 452 roku przez italskich uciekinierów przed najazdem Hunów, od początku zorganizowane na prawach republiki miejskiej, elementy swojego ustroju czerpiące zarówno z dziedzictwa Republiki Rzymskiej, jak i greckich polis. Czasowo formalnie zależna od Cesarstwa Bizantyńskiego, faktycznie aż do czasów późnośredniowiecznych zachowała niezależność.
Na czele Republiki Weneckiej stał książę, zwany dożą (doge), wybierany przez miejską arystokrację rodową i w praktyce w pełni od niej zależny. Doża wyłaniany był przez liczącą 480 czlonków Radę Wiekszą. Był to organ o charakterze kolegialnym, mocno ograniczający kompetencje władzy wykonawczej, upersonifikowanej osobą księcia. Do uprawnień Rady Większej należało całe ustawodawstwo, zawieranie przymierzy, wypowiadanie wojny i podpisywanie pokoju, prowadzenie polityki zagranicznej, wreszcie – nominacja wyższych urzędników. Wybór członków Rady Większej dokonywany był przez sześcioosobową komisję, zwaną Radą Mniejszą.
Niezależnie od dwóch wymienionych już organów władzy, funkcjonowała w Republice Weneckiej Rada Czterdziestu (Quarantia), będąca typowym organem sądowniczym, odpowiedzialnym ponadto za przygotowywanie projektów ustaw od strony prawno-legislacyjnej. W takim układzie rząd (sinioria) Republiki Weneckiej składał się z doży, członków Rady Mniejszej oraz trzech przedstawicieli Rady Czterdziestu.
Odrębnym organem państwowym była Rada Dziesięciu, stanowiąca coś w rodzaju sztabu kryzysowego na wypadek wojny lub zagrożenia innego rodzaju, wybierana przez Radę Większą. Rada Dziesięciu wyznaczała trzech inkwizytorów, czuwających nad prawomyślnością obywateli. Stanowili oni postrach całego miasta. Rozbudowany system donosicielski oraz sprawny aparat kontroli i terroru zdolny był niwelować w zarodku wszelkie przejawy opozycji wobec rządzącej warstwy arystokratycznej.
Błogosławieństwem dla miasta było jego geograficzne usytuowanie w poblizu wielkich szlaków handlowych basenu Morza Śródziemnego. W epoce krucjat Wenecja zajmowała się zaopatrywaniem i transportem wojsk krzyżowców, co zyskało jej bardzo ważne w późniejszym okresie przywileje handlowe. W praktyce, epoka krucjat dała takim miastom jak Wenecja czy Florencja mocarstwową pozycję ekonomiczną, biorąc pod uwagę cały świat śródziemnomorski. W 1380 roku Wenecja pokonała w bitwie pod Chioggią swą najpoważniejszą europejską rywalkę – Genuę. Na przełomie XIV i XV wieku podporządkowała sobie wiele miast kupieckich: Padwę, Vicenzę, Weronę, Brescię, Bergamo, Rawennę, Faenzę, Cremonę, Friuli. W XVI wieku miasto stało się obiektem rywalizacji francusko-habsburskiej.
Porady taktyczne
Wenecja ma interesujące położenie. Prowincje porozrzucane po całej wschodniej części Morza Śródziemnego plus stolica położona na wysepce. Stanowi to swego rodzaju trudność, a zarazem stwarza wiele możliwości ekspansji. Możemy skupić się na podboju wysp Morza Śródziemnego i Ziemi Świętej, podporządkowywaniu sobie Italii czy też atakowaniu ziem należących do Bizancjum. Pierwsze wyjście początkowo wydaje się najprostsze, jednak z czasem powoduje, że musimy toczyć wojny na wielu frontach. Drugie z kolei jest największym wyzwaniem, jako że mamy paru bardzo silnych rywali, zwłaszcza Mediolan. Jeśli zaś chodzi o trzecie, to wojnę z potężnym Cesarstwem trudno nazwać bułeczką z masełkiem, jednakże jeśli przeprowadzimy szybki i zdecydowany atak na Konstantynopol i Saloniki, a przy tym nasze okręty zablokują cieśniny Dardanele i Bosfor, nie mamy się już czego obawiać ze strony Greków.
Naszymi największymi rywalami będą właśnie Bizancjum i Mediolan. Ten drugi należy do przeciwników wyjątkowo upierdliwych, w związku z czym radziłbym zacząć od jak najszybszego pozbycia się go. Zostawieni sami sobie Mediolańczycy z czasem stają się bardzo silni, produkując wielkie armie złożone z milicji włoskiej i Genueńczyków. Zdecydowany atak wszystkimi siłami w pierwszych latach gry jest zalecany i nie warto się przy tym za bardzo przejmować ani reakcjami papieża, ani wałęsającymi się w pobliżu wojskami niemieckimi.
Po zniszczeniu Mediolanu zajmujemy Florencję, jeśli jeszcze tego nie zrobiliśmy, oraz Korsykę i Sardynię. Do podboju całych północnych Włoch pozostała już tylko należąca do cesarza Bolonia. Przed rozpoczęciem oblężenia rozsądne byłoby postawienie fortów w alpejskich przełęczach, co skutecznie zatrzyma wszelką próbę odsieczy ze strony Niemców.
Po podbiciu Bolonii ekspansję w Italii można zakończyć. Miasta północnowłoskie należą do najbogatszych i najlepiej rozwiniętych w grze, posiadając takie zaplecze właściwie nic już nam nie grozi. Rozwijamy tam gospodarkę, dzięki czemu szybko zaczynamy cierpieć na nadmiar kasy – a tę najlepiej wykorzystać do podboju Konstantynopola i Lewantu. Dalsza rozgrywka to już w zasadzie formalność.
Warto wspomnieć jeszcze o jednostkach weneckich. Jak każde włoskie państwo, Wenecja dysponuje bardzo dobrą milicją miejską, włączając w to muszkieterów i niezłą ciężką kawalerię w postaci Lanze Spezzate. Na szczególną uwagę zasługują jednak unikalne dla niej oddziały weneckich łuczników i ciężkiej piechoty. Werbować ich możemy tylko w zamkach, co w typowo miejskiej Italii może powodować pewne trudności, mimo to naprawdę warto na nich postawić. To bardzo silne, a przy tym niedrogie w utrzymaniu jednostki.
