Cele krótkiej kampanii: zdobyć 15 regionów, pokonać następujące frakcje – Ruś, Węgry
Cele pełnej kampanii: zdobyć 45 regionów, w tym: Jerozolima
Początkowa liczba generałów: 3
Początkowa liczba regionów: 2 (M – 1, Z – 1)
Rys historyczny
W okolicach IX i X wieku ukształtowały się pierwsze polskie państwa plemienne (Wiślanie, Polanie itd.). Prowadzona z Gniezna od połowy IX wieku ekspansja Polan doprowadziła do zjednoczenia znacznych obszarów w Polsce środkowej, na Mazowszu i w Małopolsce. W 960 roku władzę objął jeden z pierwszych przedstawicieli rodu Piastów, Mieszko I. Przyjął on chrzest w 966 roku, pwrowadzając do Polski wiarę katolicką. Jego największy suces to zwycięstwo nad władcami wschodnioniemieckich marchii pod Cedynią 24 czerwca 972 roku.
Prestiż Polski na arenie międzynarodowej podniósł się za panowania Bolesława Chrobrego. W 1018, po kilkunastu latach kampanii wojennych przeciwko Cesarstwu Niemieckiemu Henryka II, opanował on Łużyce, Milsko oraz Grody Czerwieńskie, przeprowadził także pokojową misję chrystianizacyjną na Pomorzu. Został koronowany w 1025 roku. Po jego śmierci tendencje odśrodkowe możnych oraz liczne powstania ludności przeciwko uciskowi feudalnemu doprowadziły do kryzysu i częściowego rozpadu państwa. Odbudowy monarchii dokonał w połowie XI wieku Kazimierz Odnowiciel, a jej międzynarodowe znaczenie podniósł Bolesław Śmiały. Po okresie osłabienia wewnętrznego za ponowania Władysława Hermana nastąpiło panowanie Bolesława krzywoustego, który w 1109 roku odparł najazd niemiecki, a w 1119 roku ostatecznie podbił pogańskie Pomorze, zdobywając Szczecin i uzyskując pełny dostęp do morza. Jego testament z 1138 roku dzielił kraj pomiędzy kilku synów. Był to początek trwającego ponad 100 lat rozbicia dzielnicowego.
Sytuację polityczną rozbitej na księstwa Polski pogarszała agresja Marchii Brandenburskiej (opanowanie ziemi lubuskiej, utworzenie Nowej Marchii), wyniszczające najazdy mongolskie, pruskie i jaćwieskie oraz przybycie w 1226 roku do Chełmia Krzyżaków, zaproszonych przez księcia Konrada Mazowieckiego w celu uporania sę z zagrażającymi Mazowszu Prusami. Jednocześnie pojawiły się tendencje zjednoczeniowe. Zjednoczenia Wielkopolski, Małopolski i Kujaw udało się dokonać Władysławowi Łokietkowi w I połowie XIV wieku. Mimo sporych strat terytorialnych (Pomorze Gdańskie 1308-09 i Kujawy 1332 na rzecz Niemiec oraz Śląsk w latach 1327-29 w ręce Czech), Polska na nowo była jednolitą monarchią.
Rządy następcy Łokietka, Kazimierza Wielkiego, wyprowadziły kraj z trudnej sytuacji międzynarodowej. Polska rozszerzyła się terytorialnie (odzyskanie Kujaw, zhołdowanie Mazowsza, przyłączenie Rusi Halicko-Włodzimierskiej). Nastąpiła wewnętrzna stabilizacja oraz rozwój kultury i nauki (założenie w 1364 roku Uniwersytetu Krakowskiego). Kazimierz Wielki podjal ponadto doniosłą działalność prawodawczą, mającą na celu prawną unifikację wszystkich ziem królestwa, posiadających odrębne, niejednokrotnie w wielu elementach sprzeczne statuty. Po śmierci Kazimierza i krótkich rządach Ludwika Węgierskiego na mocy układu w Krewie oddano w ręce wielkiego księcia Litwy, Władysława Jagiełły, a oba kraje połączyła unia personalna. Narastające zagrożenie ze strony Krzyżaków doprowadziło do wojny w latach 1409-11, której punktem kulminacyjnym była zwycięska dla Polaków bitwa pod Grunwaldem. Potęga Zakonu została złamana dopiero po wojnie trzynastoletniej w l. 1454-66. Do Polskie włączono Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską i zachodnią część Prus.
Porady taktyczne
Wbrew niektórym obiegowym opiniom, początkowa pozycja naszego kraju w kampanii wcale nie należy do trudnych. Bezpośrednio graniczymy, nie licząc prowincji rebelii, tylko z Węgrami, które na początku rozgrywki raczej unkają konfliktu z nami, zajęte poszerzaniem swojego stanu posiadania na Bałkanach.
Zacząć należy od zajęcia Wrocławia i Torunia na zachodzie oraz Kijowa i Iasi na wschodzie. Posiadając na odległych rubieżach jeden lub większą liczbę zamków, można kontynuować ekspansję, uważając jednak, by nie zajmować prowincji, którymi interesuje się któryś z potężnych sąsiadów. Mowa tu zwłaszcza o Cesarstwie Niemieckim. Zajęcie np. Magdeburga prawie na pewno wiązać się będzie z wybuchem wojny, i to w ciągu kilku następnych tur. Ponieważ konflikt z silnym przeciwnikiem wyniszczyłby nas militarnie i spowolnił rozwój państwa, odpuszczamy sobie, póki co, sporne regiony i koncentrujemy się na podboju pozostawionych samopas obszarów Europy Wschodniej. Możemy w zasadzie zaakceptować propozycję mariażu ze strony Rusi, jaka nadejdzie w pierwszych turach rozgrywki. Nie ma to dla nas żadnego praktycznego znaczenia, w momencie bowiem osiągnięcia granic Nowogrodu gracz staje przed koniecznością zniszczenia jedynej liczącej się potęgi w tym regionie. Im szybciej to uczynimy, tym lepiej.
W dalszej perspektywie, ekspansję prowadzimy w dwóch kierunkach, zarządzając dwiema jakby różnymi częściami powiększającego się imperium. Zajęcie pozostałych prowincji wschodnich i osiągnięcie Kaukazu nie będzie trudne, należy jednak w każdej prowincji trzymać relatywnie silny (cztery-sześć oddziałów) garnizon oraz wysyłać na pogrążone w błędach pogaństwa tereny katolickich misjonarzy, a także powierzać funkcje zarządców gorliwym katolikom. W momencie, gdy papież ogłosi krucjatę do Ziemi Świętej, nasze zadanie będzie o tyle ułatwione, że z gór Kaukazu na Bliski Wschód droga już nie taka daleka.
Jeżeli do tej pory nie zaatakowali Cię sąsiedzi, miałeś wyjątkowe szczęście. Zazwyczaj Węgry i Niemcy, zaniepokojone wzrostem potęgi rycerzy walczących pod sztandarem białego orła, atakują Polskę, odpowiednio posyłając swoje armie na Kraków oraz Wrocław bądź Szczecin (w przypadku tego ostatniego grodu możliwy jest też atak Duńczyków). Z Węgrami najłatwiej jest sobie poradzić, obsadzając silną załogą most na Wiśle, w pobliżu Krakowa. Z Niemcami sprawa jest znacznie trudniejsza, w dowolnym momencie bowiem w konflikt, i to występując po stronie naszych wrogów, wmieszać się może papież. Totalną wojnę z Cesarstwe, na obszarze całej przyszłej Rzeszy Niemieckiej, rozpocząć radzimy dopiero wówczas, gdy będziey mieli w pełni unormowaną sytuację na wschodzie, rozwiniemy handel czarnomorski, a pozostałe prowincje przynosić będą konkretne dochody. W przeciwnym wypadku zmagania na kilka frontów (równolegle przyjdzie nam zniszczyć Węgry – jeden z celów kampanii) wykończą nasze państwo zarówno pod względem militarnym, jak i ekonomicznym. Podczas wojny z Cesarstwem warto ponadto zadbać o sojusz z miastami włoskimi. Po rozbiciu Węgier zajmujemy pozostałe prowincje bałkańskie, nie angażując się jednak w jakiekolwiek spory z Bizancjum. W międzyczasie możesz ponadto, o ile dysponujesz wolnymi siłami na Pomorzu i w Prusach, pokusić się o wyprawę do Skandynawii, zamieniając Bałtyk w „wewnętrzne jezioro”.
Regularnie wykonując zadania powierzane przez papieża i Radę Możnych, przystępujemy do koncentracji armii na Kaukazie, którą następnie, w postaci krucjaty, wysyłamy do Palestyny, zwycięsko kończąc kampanię.
O ile nie zdążymy zakończyć zmagań przed feralnym rokiem 1230 (najazd Złotej Ordy), należy w odpowiedni sposób zabezpieczyć wschodnie prowincje (te na samym krańcu mapy), przystępując do tego procesu kilkanaście tur wcześniej. Wiąże się to z wybudowaniem dobrze obwarowanych zamków i otoczeniem miast solidnymi murami, a także pozostawieniem na zagrożonych obszarach kilku armii z maksymalną liczba oddziałów (do tego czasu powinny już być dostepne wszystkie silniejsze jednostki) pod wodzą doświadczonych generałów.
