Kingdoms – Crusades – Królestwo Jerozolimy

Królestwo Jerozolimy

Rys historyczny

Po zdobyciu Jerozolimy w 1099 roku krzyżowcy założyli na opanowanych przez siebie terenach Królestwo, które przeszło do historii pod nazwą Jerozolimskiego. Pierwszym jego władcą był Gotfryd z Bouillon, który odmówił przyjęcia królewskiej korony, zadowalając się zaszczytnym tytułem „Obrońcy Grobu Świętego”. Rządy Gotfryda trwały zaledwie rok, po czym władzę objął jego młodszy brat, dotychczasowy Hrabia Edessy, Baldwin z Boulogne, który koronował się na monarchę. Jego 18-letnie panowanie było okresem rozwoju terytorialnego i krzępnięcia nowo powstałego państwa. Zdobyto wówczas m.in. Bejrut, Sydon, Cezareę, zaś wielu lokalnych emirów płaciło łacinnikom trybut. Królestwo, formalnie będące lennem papieskim, zostało zorganizowane na wzór feudalnych struktur frankijskich. Król Jerozolimy był uważany za najwyższego seniora pośród wszystkich łacińskich książąt, jego zwierzchność uznawali hrabiowie Edessy i Trypolisu oraz książę Antiochii.

Kolejny władca, Baldwin II z Le Bourg (1118-1131), z powodzeniem kontynuował politykę swego poprzednika. Zdobywano kolejne miasta, m.in. ważną twierdzę Tyr, a samo królestwo przeżywało okres gospodarczej prosperity (handel lewantyński). Sukcesy niewielkich państw krzyżowych wynikały głównie z rozbicia politycznego i ciągłych kłótni w obozie muzułmańskim. Po śmierci Baldwina II nowym królem Jerozolimy został Fulko z Andegawenii. Faworyzowanie swych krajan przez Andegawena i ambicje jego żony Melissandy (córki zmarłego Baldwina) wywołały poważny kryzys wewnętrzny, który Fulkowi ostatecznie udało się przezwyciężyć. Zbiegło się z to ze wzmocnieniem ościennych państw muzułmańskich, z których największe zagrożenie stwarzał atabeg Mosulu, Zangi.

W 1144 roku Zangi zdobył Edessę, czym położył kres istnieniu tamtejszego hrabstwa. W odpowiedzi na sukcesy muzułmanów została zorganizowana II wyprawa krzyżowa (1147-1149), która jednakże zakończyła się zupełnym fiaskiem. Królestwo Jerozolimskie w wyniku błędów dowódców krucjaty znalazło się w niekorzystnej sytuacji politycznej, którą pogłębiły jeszcze nieudolne rządy Baldwina III i jego matki Melissandy. Następca Zangiego, Nur-ed-Din, okazał się przeciwnikiem jeszcze groźniejszym, jednocząc pod swą władzą całą muzułmańską Syrię.

W 1162 roku rządy objął brat Baldwina III, Amalaryk I. Był on zdolnym politykiem o jasno określonej wizji politycznej. Jego głównym celem było zdobycie pogrążonego w kryzysie fatymidzkiego Egiptu w oparciu o sojusz z potężnym jeszcze Bizancjum. Ostatecznie Amalarykowi nie udało się zrealizować tego ambitnego celu mimo wielokrotnie podejmowanych prób, a wkrótce władzę nad Nilem objął protegowany Nur-ed-Dina, Saladyn.

Właśnie ten ostatni miał zadać Królestwu Jerozolimy ostateczny cios. Po śmierci Nur-ed-Dina podporządkował sobie jego dawne posiadłości, jednocząc Syrię i Egipt w potężne imperium. Frankowie, pogrążeni w wewnętrznych niesnaskach, przyglądali się biernie sukcesom Kurda. Chory na trąd Baldwin IV (1174-1185), mimo nieprzeciętnych zdolności i wielkiej odwagi (wspaniałe zwycięstwo pod Montgisard w 1177 roku), nie był w stanie powstrzymać postępującego rozkładu państwa. Jego następcą został nieudolny Gwidon z Lusignan, człowiek uległy i pozbawiony charakteru. Wówczas największy wpływ na politykę królestwo zaczęli wywierać Wielki Mistrz templariuszy, Gerard z Ridefort, oraz Reynald z Chatillion, ludzie nie urodzeni w Outremer i nastawieni zdecydowanie prowojennie. Wojna od dłuższego czasu wisiała na włosku, ale Saladyn zdecydował się na inwazję dopiero w 1186 roku, w odpowiedzi na złamanie rozejmu przez Reynalda z Chatillion.

Królestwo Jerozolimskie wystawiło wówczas największą armię w swej historii. Pod broń zostali powołani wszyscy baronowie, rycerze i zwykli żołnierze, w miastach i twierdzach pozostali wyłącznie chorzy i inni niezdolni do walki. W wyniku fatalnych błędów dowództwa Krzyżowcy dali się zwieść na tereny pozbawione wody, a następnie zostali okrążeni przez liczniejsze wojska Saladyna. 5 lipca 1187 nieopodal Rogów Hattin, wycieńczeni i spragnieni krzyżowcy ponieśli zupełną klęskę. Większość rycerzy poległa na polu bitwy, a do niewoli dostali się król Gwidon i Wielki Mistrz Templariuszy. Uciec udało się nielicznym, wśród nich był Rajmund z Trypolisu.

Konsekwencją klęski pod Hattin był podbój Królestwa przez Saladyna. Jerozolima padła po dramatycznym oblężeniu 2 października 1187 roku, a w jej ślad poszły prawie wszystkie placówki krzyżowców. Jedynie Tyr, Trypolis i Antiochia zdołały się obronić. Z tego pierwszego miała ruszyć kontrofensywa chrześcijan, wzmocniona wkrótce przez III wyprawę krzyżową, zorganizowaną w 1189 roku na wieść o upadku Jerozolimy. Głównodowodzącemu krucjaty, Ryszardowi Lwie Serce, udało się powstrzymać upadek Królestwa, odnosząc błyskotliwe zwycięstwa pod Arsuf i Jaffą. Jerozolima jednakże pozostała muzułmańska. Po śmierci Saladyna i powrocie Ryszarda do Europy w Ziemi Świętej zapanował względny pokój.

Królestwo Jerozolimy, ograniczone do wąskiego pasa nadmorskich ziem, nigdy nie zdołało odzyskać dawnej chwały. Złą sytuację państw krzyżowych pogłębiały ciągłe konflikty wewnętrzne, bezkarność baronów i włoskich republik kupieckich. Dopóki jednak władzę w Egipcie sprawowali ugodowi i tolerancyjni Ajjubidzi, dopóty Królestwo Jerozolimskie cieszyło się spokojem. W 1229 roku cesarzowi niemieckiemu Fryderykowi II udało się nawet wynegocjować odzyskanie Jerozolimy. Frankowie niedługo cieszyli się z władzy nad Świętym Miastem, tracąc je ostatecznie na rzecz uciekających przed Mongołami Chorezmijczyków. W 1244 ci ostatni sprzymierzeni z egipskimi Mamelukami zadali klęskę armii krzyżowej pod Gazą. Po tej bitwie Frankowie ograniczyli się wyłącznie do defensywy.

Dzieła zniszczenia państw krzyżowych dopełnili nowi władcy Egiptu, Mamelucy. Najwybitniejszy ich przedstawiciel, Bajbars, zdobył większość łacińskich miast i zamków, m.in. Antiochię, której zgotowana została straszliwa rzeź. Ostateczny cios resztkom posiadłości krzyżowców zadali jednak dopiero następcy Bajbarsa – Kalawun i jego syn Aszraf. W 1291 roku po bohaterskiej obronie padła ostatnia twierdza krzyżowców, Akka, co zakończyło żywot Królestwa Jerozolimskiego i epokę wypraw krzyżowych.

Nasze Media Społecznościowe

Reklama

zapraszamy do współpracy.

YouTube Total War

Kanały YouTube

Oficjalni Partnerzy

Reklama





Ostatnie Posty